Dit boek heeft ieder hoofdstuk mooi verweven, het begint vaak met een stuk historie, een achtergrondsituatie of een kennis van Ai Weiwei van waaruit de schrijver Barnaby Martin zich toewerkt naar het heden, dat moment waarop hij Ai Weiwei aan het interviewen is. Dit geeft het boek een zekere complexiteit maar ook veel context. Het is echt een boek dat je aan het denken zet en gooit subtiel lijntjes uit naar andere artiesten, schrijvers, kunstenaars, die je dan toch even moet opzoeken, zodat je je steeds verder verdiept in de absurde situatie.
Zelf ben ik absoluut geen kunst connaisseur en kom niet verder dan de grote namen zoals Picasso en Andy Warhol, maar dat is geen probleem. De namen van de kunstenaars en wat ze hebben gemaakt is niet zozeer het belangrijkst. Het gaat om het doel van veel kunst, in de kunsten gaat het vaak om het veranderen van je perspectief, hoe je de wereld ziet, wat je als realiteit ziet. Daardoor zijn veel artiesten vaak rebels van natuur. Ai Weiwei is daar een perfect voorbeeld van.
Voor de Chinese autoriteiten is de controle op hoe de bewoners hun land en de wereld zien heel belangrijk. De communistische partij schept met hun propaganda een alternatieve realiteit, en schildert gebeurtenissen mooier af dan ze zijn. Die mooie plaatjes van een harmonieuze samenleving stuiten Ai Weiwei tegen het borst en hij wil ook zijn waarheid verkondigen en in kunst verwerken. Hij gaat op onderzoek uit, bijvoorbeeld na de aardbeving in Sichuan van 2008. Waar de overheid focust op hoe goed ze de hun reddingsactie hebben opgezet, wil Ai Weiwei weten waarom zoveel schoolgebouwen zijn ingestort en waarom zoveel kinderen zijn overleden. Iets wat hem niet in dank wordt afgenomen door de overheid.
Dat Ai Weiwei zo kritisch is, heeft ook te maken met zijn opvoeding. Hij is een product van de culturele revolutie en een zoon van een verbannen vader. Zijn vader Ai Qing is een beroemde revolutionaire dichter in China, maar viel uit de smaak bij Mao. Zijn vader werd naar een uithoek van China gestuurd en moest verplicht jarenlang toiletten schoonmaken.
Nadat Deng Xiaoping een einde maakte aan de culturele revolutie kwam er de tijd van opening up. Deze tijd zorgde er ook voor dat Kunst voor een korte tijd meer vrijheid kreeg. Hij begint zijn eigen meer rebelse kunst te maken met een kunstgroep genaamd “de sterren”, maar China is hier nog niet klaar voor en al snel vertrekken hij en zijn vrienden naar het buitenland om zichzelf artistiek verder te ontplooien.
Dit boek focust op zijn arrestatie welke plaats vond in 2011. Dit was een bijzondere tijd, op veel plekken in de wereld waren er protesten en “revoluties” gaande voor meer democratie. Het was rond de tijd van de Arabische Lente. Ook in China werd er in kleine kringen gesproken over een “Jasmijn Revolutie” een beweging voor meer democratie. Als de communistische partij ergens allergisch voor is, is het de westerse vorm van democratie en dit moest uiteraard de kop ingedrukt worden.
Hoe doe je dat het beste? Door alle uitgesproken mensen op te pakken en te laten verdwijnen, zonder duidelijke aanklacht, zonder dat zij contact kunnen maken met de buitenwereld. Een stilte om iedereen monddood te maken.
Barnaby Martin weet Ai Weiwei te interviewen vlak na zijn vrijlating, hij heeft net 81 dagen vast gezeten zonder duidelijkheid wat er met hem ging gebeuren en waarom hij was opgepakt, alles is nog pijnlijk vers. Hoewel een lastige situatie weet Ai Weiwei het luchtig te vertellen en zelfs af en toe een grap erover te maken. Lees dit boek om te weten wat er gebeurt als je je tegen de communistische partij keert en koester je vrijheden in Nederland.
Dit artikel is geschreven door Theoootje. Een Nederlandse zeeuw die al meer dan 10 jaar in China werkt en woont. En een van de podcast hosts is van Uit China. Een China gerelateerde podcast die je hier kunt vinden. Hij heeft ook een youtube kanaal waar hij informatieve filmpjes maakt over China.