Heeft China gewonnen?

In zijn boek “Has China Won?” door Kishore Mahbubani wordt deze controversiële vraag gesteld. Kishore weet op een interessante manier en door goede onderbouwingen de situatie tussen China en Amerika uiteen te zetten. Als je je graag verdiept in de wereldsituatie, wat zijn de economische, de diplomatieke verhoudingen en de strategieën van zowel China als Amerika is dit boek een must-read.

Kishore Mahbubani (foto hieronder) is een voormalig diplomaat met meer dan 30 jaar ervaring en werkt nu als professor op de universiteit van Singapore. Als Singaporeaan heeft hij altijd op een veilige afstand de ontwikkeling van China kunnen meemaken. Daarnaast is Singapore zelf een bijzondere stadstaat met een mix aan Britse, Chinese, Indische en Maleisische cultuur. Een plek waar je een brede visie kan ontwikkelen en een stadstaat die diplomatiek zowel met China als Amerika moet kunnen flirten.

Het boek heeft een focus op China en Amerika en vergelijkt de huidige nummer 1 en 2 van de wereld. Hij wil weten wat er gaat gebeuren als China Amerika inhaalt, economische en politieke invloed zijn nauw met elkaar verbonden, dus China krijgt steeds meer te zeggen in de regio en de wereld. Tijdens zo een verandering is er een grote kans op conflict en nu ten tijde van het coronavirus zie je inderdaad dit conflict profetisch oplaaien.

Van Amerika geeft Kishore een pijnlijke huidige situatie. Het politieke systeem is gekaapt door big business, miljonairs en de wapenindustrie. Je kan zeggen dat Amerika geen democratie meer is, maar een plutocratie, geregeerd door geld. In schril contract met de steeds rijker wordende machthebbers, laat de data zien dat de Amerikaans onderste 50% steeds armer zijn geworden in de afgelopen 30 jaar, het tegenovergestelde is gebeurd in China. De meerderheid van de Amerikanen profiteert niet meer van de economie en het wordt steeds lastiger om uit de armoede te komen met een dalende koopkracht.

Wat betreft strategie lijkt deze momenteel in Amerika te ontbreken, er wordt voornamelijk gepland voor de korte termijn, naar de komende verkiezingen, maar niet naar de verre toekomst. Door zelfcensuur en propaganda is er een misplaatste hoogmoed: “America is the number one of the world baby!” Geen Amerikaanse politicus zal hardop uitspreken dat Amerika niet het allerbeste land is, daar zal hij of zij kiezers mee kwijtraken, dat wil je niet doen gedurende zo een dure campagne. Dus het volk ziet ook geen noodzaak om strategieën aan te passen.

Nog pijnlijker is dat Amerika op het wereldtoneel zijn status als moraalridder kwijt is geraakt. Zo is Trump recentelijk uit een aantal verdragen gestapt die Obama had onderhandeld, de Paris environment agreement om er één te noemen. Hierdoor wordt Amerika wereldwijd steeds meer als een onbetrouwbare partner gezien die alleen op zijn eigen interesses uit is. Ook op het gebied van mensenrechten heeft Amerika niet veel meer te zeggen na Guantanamo bay. Een groot deel van de instabiliteit in de wereld en zeker in het Midden-Oosten zou weleens door Amerika veroorzaakt kunnen zijn.

Van China schetst Kishore een positiever beeld. In China wordt hard gewerkt om de mensen uit de armoede te halen en een harmonieuze maatschappij op te bouwen. In zijn ogen wordt China geleid door een meritocratie, waar alleen de slimste en meest kundige mensen op politieke posities komen. In China zijn miljoenen mensen sinds de opening up uit de armoede gehaald. Als je opzoek bent naar de “American dream”, kom dan naar China, waar veel succesverhalen zijn van arme mensen die door hard werken en slim zakendoen, miljonair zijn geworden.

China is de koning van de strategie, waar we in het westen 4 of 8 jaar vooruitkijken, heeft China al een duidelijk beeld waar ze willen zijn in 2050. Ze weten niet alleen waar ze dan willen zijn, ze hebben ook al nagedacht over de stappen om daar te komen. China heeft er ook geen moeite mee om te wachten met beslissingen tot na er verkiezingen zijn geweest in Amerika…..is Trump al vervangen?

Om moraalridder te spelen, het is een feit dat in China veel minder mensen in de gevangenis zitten als in Amerika, daarnaast is er veel minder geweld in China, er zijn een stuk minder moorden. Gewapende overvallen zijn in China heel zeldzaam. Wat dat betreft is China veel harmonieuzer dan Amerika. Chinezen zullen je ook trots vertellen dat ze meer geven om de levens van het volk, van de meerderheid, dan om de vrijheid van het individu. Dat mensen protesteren in het buitenland ten tijde van Corona en lock-downs is absurd voor de Chinezen, waarom zou je met je egoïstische acties de meerderheid van het volk in gevaar brengen?

China heeft ook bewezen om een betrouwbare partner te zijn, als ze een verdrag ondertekenen, zullen ze daar niet zomaar uit stappen. Dit zorgt ook voor een groeiende invloed van China over het tanende Amerika.

Persoonlijk denk ik dat het boek China iets te positief afschildert. Het verbaast me altijd als mensen zo lovend zijn over hoe de communistische partij de mensen uit de armoede heeft gehaald. Stel je voor dat in Nederland de PVDA 30 jaar lang alle mensen heeft onteigend, iedere vorm van ondernemerschap heeft onderdrukt, hongersnoden en economische malaise heeft veroorzaakt en dan zegt “dit werkt niet laten we het kapitalistische systeem proberen” en daarna 30 jaar ongekende groei meemaakt. Kun je dan lovend zijn over de laatste 30 jaar zonder te kijken naar wat eraan voorafgegaan is? Als je vanaf 0 begint gaat het altijd hard. Ik vind dat Kishore iets kritischer had moeten zijn door zaken in hun context te plaatsen. Daarnaast vind ik de term meritocratie op China niet helemaal van toepassing, er word veel meer gekozen op basis van connecties en politiek gekonkel om er persoonlijk beter van te worden.

Of Amerika aan het verliezen is of China aan het winnen is, wij als Europeanen zitten er mooi tussenin, wat mij betreft tussen twee vuren en dat beangstigt me. Als antwoord op de vraag of China heeft gewonnen? Dat antwoord kan ik je natuurlijk niet geven, daar moet je het boek zelf voor lezen.

Dit artikel is geschreven door Theoootje. Een Nederlandse zeeuw die al meer dan 10 jaar in China werkt en woont. En een van de podcast host is van Uit China. Een China gerelateerde podcast die je hier kunt vinden. Hij heeft ook een youtube kanaal waar hij informatieve filmpjes maakt over China.